قهوه در ایران، از قهوه‌خانه‌های سنتی دوران صفویه تا کافه‌های مدرن امروزی، مسیری طولانی و پر فراز و نشیب را طی کرده است.
باریستاها، به‌عنوان قلب تپنده‌ی این صنعت رو‌به‌رشد، نقشی کلیدی در گسترش فرهنگ قهوه تخصصی در شهرهایی مانند تهران، اصفهان و شیراز ایفا می‌کنند.
اگر علاقه‌مندی به فراگیری حرفه باریستا، پیشنهاد می‌کنم همین الآن سری به صفحه‌ی آموزش باریستا در ایران باریستا بزنی تا ببینی دوره‌های آموزشی چه امکاناتی دارند.
در ادامه، نگاهی می‌اندازیم به تاریخچه قهوه در ایران، تحولات مدرن و نقش باریستاها در آینده‌ی این صنعت.
? تاریخچه قهوه در ایران
قهوه در قرن شانزدهم میلادی، از طریق زائران بازگشته از مکه وارد ایران شد و به‌سرعت در قهوه‌خانه‌های سنتی (قهوه‌خونه‌ها) در شهرهایی مانند قزوین و اصفهان جای خود را باز کرد.
در دوران صفویه، این قهوه‌خانه‌ها نه‌تنها محل نوشیدن قهوه‌ی غلیظ و بدون فیلتر (مشابه قهوه ترک) بودند، بلکه پاتوق شاعران، اندیشمندان و اهل گفت‌وگو نیز محسوب می‌شدند.
با ورود چای از چین در دوران قاجار، مصرف قهوه کاهش یافت، اما قهوه‌خانه‌ها همچنان بخشی از فرهنگ اجتماعی ایران باقی ماندند.
اگر علاقه‌مند به شناخت انواع قهوه هستی، مقاله‌ی انواع قهوه؛ راهنمای کامل عاشقان طعم و عطر را از دست نده.
☕ تحولات مدرن و ظهور باریستاها
در اوایل قرن بیست‌ویکم، هم‌زمان با موج سوم قهوه، کافه‌های مدرن در ایران رشد چشمگیری پیدا کردند.
کافه‌ها به‌ویژه در شهرهای بزرگ به محیطی فرهنگی و اجتماعی برای نسل جوان تبدیل شدند و حرفه‌ی باریستا به‌عنوان یک مهارت تخصصی شناخته شد.
در سال ۲۰۱۳، اولین مسابقه ملی باریستا در ایران برگزار شد که نقطه‌ی عطفی در مسیر حرفه‌ای شدن این شغل بود.
باریستاهای ایرانی با تسلط بر تکنیک‌های دم‌آوری، طراحی فوم شیر و شناخت دانه‌های مرغوب، در مسابقات ملی مانند «IRIBC» و حتی در مسابقات جهانی باریستا (WBC) حضور درخشانی داشته‌اند.
یکی از چهره‌های شناخته‌شده این حوزه، مهران محمدنژاد است که در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان نخستین قهرمان ملی باریستا، نماینده ایران در رقابت‌های جهانی شد.
در کنار او، زنان باریستای ایرانی نیز نقش پررنگی یافته‌اند. برای نمونه، مهسا نیایش با تأسیس «انجمن قهوه زنان ایران» در سال ۲۰۲۱، گامی بزرگ در توانمندسازی بانوان در حوزه‌ی قهوه و آموزش حرفه‌ای برداشت.
⚙️ چالش‌ها و فرصت‌ها
صنعت قهوه تخصصی در ایران با چالش‌هایی همچون تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های واردات مواجه است.
بااین‌حال، باریستاهای ایرانی با خلاقیت و بهره‌گیری از سنت‌های ایرانی در کنار استانداردهای جهانی، به رشد این صنعت کمک کرده‌اند.
رویدادهایی مانند جشنواره بین‌المللی قهوه ایران (Coffeexiran) فرصت‌های تازه‌ای برای نمایش استعداد باریستاها و تبادل دانش فراهم کرده‌اند.
برای درک بهتر هنر قهوه‌سازی حرفه‌ای، می‌توانی مقاله‌ی «باریستا: هنر قهوه‌سازی حرفه‌ای» را در ایران باریستا بخوانی.
? آموزش باریستا؛ گامی به سوی حرفه‌ای شدن
آموزش تخصصی، کلید موفقیت در حرفه‌ی باریستا است.
دوره‌های آموزشی شامل تکنیک‌های استخراج اسپرسو، فوم‌گیری شیر، لاته آرت و شناخت دانه‌های قهوه هستند.
ما در ایران باریستا با بیش از ۱۶ سال تجربه، برنامه‌های جامعی برای آموزش باریستا ارائه می‌دهیم که منجر به دریافت گواهینامه‌های بین‌المللی معتبر می‌شوند.
برای یادگیری طراحی روی قهوه نیز می‌توانی مقاله‌ی آموزش لاته آرت را ببینی.
? آینده قهوه و باریستا در ایران
با افزایش علاقه به قهوه تخصصی و رشد روزافزون کافه‌ها، باریستاها در حال بازتعریف فرهنگ قهوه‌نوشی در ایران هستند.
ترکیب سنت‌های ایرانی با تکنیک‌های مدرن – مانند استفاده از طرح‌های اسلیمی در لاته آرت – به این حرفه هویتی منحصربه‌فرد بخشیده است.
آینده‌ی صنعت قهوه در ایران، با تمرکز بر آموزش، خلاقیت و استانداردسازی، روشن و امیدوارکننده است.